Tất Niên có ý nghĩa thế nào với người Việt? 

Chào các bạn, chào các bạn! Mình là Linh đây - một thành viên của EPV, người đã làm những chiếc podcast về Giáng Sinh trên EPV. Thời gian trôi qua thật nhanh vì nay đã là giữa tháng 01, chỉ còn 1 tuần nữa thôi là đến Tết Nguyên Đán rồi. Đây là khoảng thời gian đặc biệt và cũng bận rộn của hầu hết người Việt, họ tập trung đi làm hoàn thành việc cuối năm, rồi lại hối hả đi mua sắm Tết cho gia đình. Những ngày trước Tết, sẽ không khó để bắt gặp hình ảnh người mua quà Tết mang về quê, người lo lắng xem mình đã đặt vé thành công cho ngày trở về hay chưa, người mua cây quất, cành đào để thêm sắc cho ngôi nhà vào ngày Tết. Họ tất bận như vậy âu cũng là mong cho một năm mới đủ đầy và như thế mới là không khí của Tết. 

Các bạn biết không, Tết đối với mỗi người Việt Nam là một truyền thống lâu đời, không chỉ đơn giản là dịp kết thúc một năm cũ và mở đầu một năm mới âm lịch mà Tết là một cuộc hành hương để trở về với cội nguồn, trở về mới nơi sinh ra, nuôi dưỡng mình của người Việt. Tết đến, người Việt dù ở đâu hay làm gì cũng đều mong được trở về sum họp dưới mái ấm gia đình. Những ngày cận Tết, khi xuống đường mình nghĩ bạn sẽ luôn bắt gặp được hình ảnh dòng người bận rộn với công việc cuối năm rồi sau đó tất bận mua sắm cái này cái kia cho ngày Tết, rồi người thì trên tay với nhiều quà và lên chuyến xe để về trước ngày 29 Tết. Tất cả cũng đều với mong muốn được trở về bên gia đình sau nhiều tháng ngày mệt mỏi chốn thành thị. 

Tết quan trọng với người Việt, Tết có từ ngàn xưa đã đi vào tâm khảm của mỗi gia đình Việt. Và dù trải qua bao biến cố lịch sử thì những giá trị truyền thống này vẫn luôn được lưu giữ cùng năm tháng. Ngày Tết người Việt có phải làm ăn vất vả, đi đâu về đâu, ở trong nước hay nước ngoài nhưng vào dịp này, họ luôn hướng về gia đình. 

Tết luôn là một phần của người Việt bởi đây là khoảng thời gian tất cả gia đình Việt Nam hối hả chuẩn bị cho một Tết đủ đầy và mâm cơm Tất Niên cũng là một điều không thể thiếu mỗi dịp Tết. Trong tập podcast này, mình sẽ chia sẻ một chút về bữa cơm Tất Niên của mỗi gia đình Việt, về giá trị tinh thần của nó trong mỗi con người Việt Nam. 

Tất Niên với người Việt là khi gia đình sum họp, cùng ăn một bữa cơm cuối cùng của năm cũ và chào năm mới. Theo nhà sử học Dương Trung Quốc: "Bữa cơm tất niên không phải nghi lễ ngày Tết song đó là phong tục của người dân Việt Nam. Đây không phải là lễ bắt buộc nên có nhiều nhà không có bữa cơm này, song là dịp cần thiết để mỗi gia đình sum họp, tưởng nhớ đến ông bà tổ tiên, gặp gỡ những người con cháu ở xa sau một năm”. Vì thế bữa cơm tất niên là nét văn hoá đã in đậm trong tâm trí nhiều người Việt và trở thành sợi dây liên kết chặt chẽ giữa các thành viên trong gia đình mỗi khi Tết đến, xuân về. 

Tất Niên là gì? Nếu giải thích theo từng lớp nghĩa của từ thì “Tất” có nghĩa là xong, là hết, còn “niên” có nghĩa là năm. Và “Tất niên” là bắt đầu chuẩn bị bước sang năm mới và kết thúc một năm cũ. Bữa cơm Tất Niên của người Việt là bữa cơm gắn kết mọi thành viên, mọi thế hệ trong gia đình, đây là lúc để ôn lại những câu chuyện trong năm vừa qua và rồi cùng hướng tới một năm mới tốt đẹp hơn.  

Thông thường, Tất Niên sẽ được làm vào một trong hai ngày 30 tháng Chạp hoặc 29 tháng Chạp. Với mọi gia đình Việt, mọi người thường làm Tất Niên vào buổi tối ngày 30 Tết. Gia đình mình cũng vậy, sau khi dọn dẹp nhà cửa xong xuôi, mình cùng gia đình sẽ chuẩn bị bữa cơm Tất Niên cho ngày sum họp này. Đối với mình thì ngày Tất Niên có nhiều điều đặc biệt riêng. Đây không chỉ là bữa ăn cuối cùng của một năm, đây cũng là dịp mà tất cả gia đình mình sum họp, mình có thể gặp gỡ lại đầy đủ thành viên của gia đình. Vào Tất Niên, mình gặp lại người thân sau một năm ai cũng bận rộn với công việc của riêng mình. Chúng mình nói về những câu chuyện xưa cũ, chúng mình nói về một năm mới với nhiều hy vọng. Qua một năm, chúng mình bỏ qua những hiểu lầm, những chuyện không vui của năm cũ, hứa hẹn tương lai tốt đẹp để đón một năm mới như ý. Đối với mỗi người Việt, có thể trở về vào dịp Tết, có thể ở bên gia đình, người thân vào lúc này là điều tuyệt vời nhất, không có gì có thể sánh bằng.  

Tất Niên của người Việt không chỉ mang ý nghĩa sum họp gia đình, bữa cơm này còn là nghi thức để kết thúc năm cũ, đón năm mới, mời ông Công ông Táo về trần thế tiếp tục cai quản bếp núc của mỗi nhà. Mâm cơm tất niên cũng là để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo, thành kính đối với ông bà tổ tiên. Vài ngày trước Tất Niên, nhiều gia đình sẽ thường về quê tảo mộ, thắp nén nhang thơm và mời ông bà tổ tiên về nhà cùng ăn Tết âm lịch.

Tất Niên là một phần phong tục ngày Tết cổ truyền của người Việt và dù có nhiều điều thay đổi theo thời gian nhưng trong ngày Tất Niên khi làm mâm cơm cúng ông bà tổ tiên, người Việt vẫn luôn gìn giữ được những giá trị truyền thống nhất. Dù đầy đủ, hay khó khăn thì gia đình nào cũng lo cho cái Tất Niên có đủ hương hoa, bánh chưng, trầu cau, rượu trà.

Các bạn nghe qua có thể thấy rằng bữa cơm tất niên được chuẩn bị thịnh soạn hơn ngày thường. Nhưng đối với người Việt sự thành kính không nằm ở mâm cao cỗ đầy, sơn hào hải vị mà chỉ ở tấm lòng của con cháu với tổ tiên, lòng yêu thương của cha mẹ dành cho con cái. Chính vì lẽ đó mà người Việt dù có làm nghề gì, dù cuộc sống khó khăn ra sao thì Tết đến mọi người vẫn cố lo cho mâm cơm thịnh soạn, cho một cái Tết đủ đầy để chào đón một năm mới tốt đẹp hơn. 

Ngày xưa Tất Niên có thể chỉ là khoảng thời gian dành cho gia đình thì tới nay nhiều điều đã thay đổi. Vì Tất niên luôn có ý nghĩa tích cực trong đời sống của người Việt Nam nên bây giờ ngoài bữa cơm cuối năm với gia đình, người Việt chúng mình còn có các bữa tiệc Tất Niên với bạn bè, với đồng nghiệp. Tất cả cùng nói về những câu chuyện năm vừa qua, những công việc thành công, rồi bàn về tương lai tốt đẹp trong năm mới. Bởi thế, người Việt nay coi Tất Niên không chỉ là sum họp gia đình mà còn là dịp để gắn kết bạn bè, đồng nghiệp.

Như các bạn thấy, dù cuộc sống ở Việt Nam đã thay đổi nhiều, dù trải qua bao nhiêu thời gian và dù Tết cổ truyền cũng có nhiều đổi thay để phù hợp với nhịp sống hiện đại thì giữa những biến chuyển không ngừng vẫn còn đó những giá trị bất biến về văn hóa và tinh thần. Mâm cơm ngày Tất Niên không đơn giản là một bữa ăn mà nó chứa đựng nhiều ý nghĩa và tình cảm của người Việt. Bởi nhắc đến Tất Niên, người Việt thường sẽ nhớ tới khoảnh khắc sum họp cùng gia đình bên mâm cỗ đủ đầy, là khi mọi người cảm thấy Tết đến thật gần và cảm thấy hạnh phúc khi mỗi năm Tết đến, mình vẫn có cơ hội quay về mái ấm này, cùng gia đình đón thêm một Năm mới tràn đầy hy vọng nữa. 

Ngày Tết ở Việt Nam có nhiều nét văn hóa thú vị, mình hy vọng những điều mình chia sẻ có thể giúp các bạn phần nào hiểu được ngày Tết Nguyên Đán ở đây. Hẹn gặp lại các bạn ở các tập podcast sau nhé!